Semana do feminismo e o socialismo (I): Micaela Chalmeta ("Amparo Martí")

Moitas e notables foron as mulleres que ao longo da nosa historia se comprometeron coa causa feminista desde un socialismo activo e militante, abrindo traballosamente e con incansable ánimo a senda do inacabado camiño da igualdade de xénero. É por iso que, aproveitando as celebracións do Día da Muller, desexamos facer preesente as vidas dalgunhas destas heroínas en boa medida descoñecidas para o grande público. 

Malia que desexariamos poder escribir unha entrada de propia autoría sobre cada unha delas, o certo é que nos vemos na obriga  por falta de tempo de recorrer ao notable traballo que outros fixeron antes que nós e que tan noblemente serve para o fin que nos propoñemos. 

Divulgaremos unha entrada diaria desde o día de hoxe ata o próximo día 10, día sinalado no cal a Secretaría  Provincial de Igualdadedo PSdeG-PSOE de Ourense celebrará os actos de homenaxe ás mulleres socialistas que -auguramos- terá unha grande carga emotiva e simbólica para todos os que cremos nos principios da igualdade de xénero. 

Espero que vos gusten estas entradas e as divulguedes na medida do posible entre os vosos contactos, pois só así se cumplirá o obxectivo real desta iniciativa, dar visibilidade ao compromiso que tiveron as mulleres do Partido Socialista coa loita pola igualdade de dereitos e liberdades entre homes e mulleres.  

Vai por elas! Vai por todas vós! 

Javier Quintas

Sº de Memoria Histórica da Agrupación Provincial do PSdeG- PSOE de Ourense

Micaela Chalmeta (“Amparo Martí”) (1879-1943)

Michaela Chalmeta (de pé no centro) acompañada da súa familia

Micaela Chalmeta naceu en Barcelona en 1879. Foi unha muller culta e intelectual, que fixo numerosas traducións do inglés e do francés ao español sobre asuntos cooperativos. Escritora e activista de cooperación e socialismo en Barcelona, en 1903 foi editora da publicación "Guerra social", órgano da Federación Catalana Socialista, usando o pseudónimo de Amparo Martí, nome dunha admirada actriz de teatro valenciana de comezos do S. XX.  Entre 1908 e 1909 participou na dirección de La Internacional, semanal socialista catalán. Apoiou e participou da folga xeral no verán de 1909, liderando asaltos de mulleres a tendas de comestibles durante a crise de subsistencias  e o desemprego sufrida pola clase traballadora española como resultado da gran Guerra. Foi a fundadora da Agrupación Feminina Socialista de Barcelona en xaneiro de 1913. Asemade foi  colaboradora na prensa socialista do tempo, entre outros en El Socialista, Vida Socialista (onde, en 1911, publicou unha serie de artigos titulados A Civilización e a muller) e A xustiza social (onde, entre 1910 e 1916, mantivo unha sección titulada Conversas entre mulleres e traballadores). Nos seus artigos e intervencións públicas sempre estivo a favor de mellorar as condicións de traballo das mulleres, tamén denunciando a explotación dos nenos en fábricas e talleres.

A súa defensa do feminismo socialista, incluído o sufraxismo, apenas foi secundado, excepto por María Cambrils e Isabel Muñoz Caravaca. Vale resaltar a súa decidida resposta ao sonado artigo que Luis Pereira publicou no órgano El Socialista de 29 de abril de 1910: Quen nos coserá os calcetíns?. Dúas semanas despois, publicou a súa resposta en Vida Socialista - Como se arranxará o dos calcetíns- reivindicando o dereito das mulleres á independencia económica e anticipando a existencia de máquinas que ían liberar ás mulleres de moitas das tarefas domésticas que estaban a realizar. 

Participou na creación da Agrupación Socialista Feminina de Barcelona ​​en xaneiro de 1913, artellando unha organización de homes e mulleres en defensa do socialismo. Xunto a Regina del Lamo e Victoria Kent, Micaela foi tamén unha das activistas máis representativas do cooperativismo español. Grande propagandista, participou en numerosas reunións e conferencias públicas en Cataluña durante a década de 1920. Casada con Juan Coloma, con quen tivo un fillo, Joan, e unha filla, Empar,  fundou co seu marido a Cooperativa de Economía Social de Hostalfrancs  e posteriormente a Modelo Siglo XX de Sants. Dirixiu co seu fillo Acción Cooperativista. Durante a Segunda República dedicouse intensamente á divulgación do cooperativismo desde a Agrupación Feminina de Propaganda Cooperativista (1932), da que foi membro da súa directiva.

Durante a Guerra Civil pérdese a súa pista, tendo noticias dela en 1943, cando nunha acta da Unión Territorial das Cooperativas de Consumo reunida en Barcelona, ​​faise mención da súa difícil situación económica, subvencionándolle a adquisición dunhas gafas. 

"La miliciana", de Hans Gutmann (1936)

Morreu en Barcelona pouco despois. Moitos anos máis tarde sóubose que Micaela era a avoa materna de Marina Ginesta - filla de Empar -, a famosa modelo da fotografía coñecida como A miliciana. Unha imaxe fermosa e representativa, obra do fotógrafo alemán Hans Gutmann ( "Juan Guzmán"), tomada na terraza do Hotel Colón da barecelonesa Praza de Cataluña, onde unha moza e fermosa miliciana de 17 anos, cun rifle no seu ombreiro e unha mirada cautivadora e desafiante, reflicte toda a confianza republicana tralo aplastamento da sublevación en Barcelona. Era o 21 de xullo de 1936 ...

FONTE

• EUSEBIO LUCÍA OLMOS (2017): Micaela Chalmeta (“Amparo Martí”). El Socialista, 26 de febreiro de 2017 (edición dicital). Consultado en: http://www.elsocialista.es/protagonistas/mujeres-socialistas/item/1410-micaela-chalmeta-amparo-marti.html